Het leven zoals het is, door een historische bril
“Het verleden is een vreemd land, daar doen ze dingen anders”. Zo begon de Britse romanschrijver L. P. Hartley zijn oeuvre The Go-Between. Wie daadwerkelijk in dat duizelingwekkende verleden staart, beseft algauw dat deze zin evenveel waarheid als leugen bevat. Ja, dingen waren anders, maar zoals in een lagereschoolgedicht lijkt het rijmschema dikwijls maar al te voorspelbaar. “Geschiedenis herhaalt zich nooit, maar rijmt altijd een beetje”: dat lijkt er al meer op!
De ErfgoedApp bevat een waaier aan erfgoedwandelingen die je een inkijk bieden in dat herkenbare verleden. De volgende tours stellen zich voor als momentopnames uit het verleden. Allemaal zijn het wandelingen door een historische stad met vroegere inwoners als gids. Kijk je naar het zwarte scherm van je smartphone dan zie je jezelf; open je een van deze wandelingen in de ErfgoedApp dan zie je jezelf misschien nog steeds terugstaren.
Op stap met een Almanak – Openbare Bibliotheek Brugge
Openbare Bibliotheek Brugge lanceerde in september 2023 'Op Stap met een Almanak' in de ErfgoedApp. Deze educatieve stadswandeling werd speciaal ontworpen voor leerlingen uit de tweede graad van het secundair onderwijs. Laat dat je er echter niet van weerhouden om de tour ook als niet-student te volgen. Het hart weet wat het hoofd wil en het hoofd wil dingen weten!
De tour gaat van start aan de Hoofdbibliotheek Biekorf waar we plots ruwweg tweeënhalve eeuw het verleden in worden gekatapulteerd. In het verre jaar 1778 ontmoeten we geen machtshongerige markiezen of rechtvaardigheidszoekende revolutionairen. Wie we wel tegenkomen is Andreas Kuipers, een doodgewone jongen die wegens vaders dagtaken de laatachttiende-eeuwse stad doorkruist. Dankzij de historische collectie van de bibliotheek wordt deze tijdreis ondersteund door een authentieke stadsalmanak. Almanakken zoals deze werden periodiek uitgegeven en bevatten alle informatie die een Bruggeling toen nodig had om het dagelijkse leven vruchtvol te kunnen invullen. Van de postdiensten over markten en feestdagen tot de sluitingstijden van de stadspoorten (ja, vroeger kon je een 'nachtje door' in de stad nog echt verantwoorden).
Aan de hand van deze bron leren we bij over wisselkoersen, postbedeling, apotheekbezoeken en veel meer. Op nog geen uur tijd leer je de stad kennen zoals de achttiende-eeuwse Bruggelingen ze zagen. De Openbare Bibliotheek Brugge biedt zelfs een activiteitenbundel aan die je kennis over de stad nog meer aan de tand voelt. Zodra je op de Grote Markt bekomt van je avontuur met een frietzak of trappist in de hand, vraag je jezelf misschien wel af: “Eigenlijk is er toch niet zo veel veranderd?”.
Ik Jan Smeken – Erfgoedcel Brussel
Van Brugge naar Brussel dan, en ditmaal wat verder terug in de tijd (waar de dingen nog meer anders zijn, maar nog steeds een beetje rijmen). Hier volgen we Jan Smeken, hoofdpersonage van de roman Ik Jan Smeken maar vooral ook een eigenzinnig mens. Jan Smeken was in de scharnierjaren tussen middeleeuwen en de vroegmoderne tijd (lees eeuwwisseling vijftiende naar zestiende eeuw) resident-stadsdichter van het intussen tot hoofdstad gemaakte Brussel. Beide auteurs van Ik Jan Smeken, Rick de Leeuw en Remco Sleiderink, begeleiden je doorheen het Brussel van Jan, doorgaans ook in de woorden van Jan. Dankzij moderne hertalingen van Jan Smekens gedichten leren we het vijftiende-eeuwse Brussel kennen zoals hij het kende. Zo wonen we de executie van Slakke Warre bij, die slakken ving en rauw opat, totdat Warre besloot aan het moorden te gaan. We zien Jan en zijn vrienden toneelstukken naspelen op de kades aan de Zenne, die toen nog onoverdekt door de stad stroomde. Executies op de Grote Markt en een rivier doorheen de binnenstad, het klinkt alsof het verleden echt een ander land was. Als de sneeuw echter over de Brusselse straten valt en we Jan Smeken de opduikende sneeuwmannen horen beschrijven, rijmt het toch een beetje. Niet?
Wandeling Centraal Station-Red Star Line Museum – Red Star Line Museum
“Ik was zeven jaar oud en de trein begon vol te geraken”. Zo begint de tour van het Red Star Line Museum. Midden in de drukte van het Antwerpse Centraal Station reizen we anderhalve eeuw terug naar dat vreemde land dat we kennen als 'het verleden' en volgen we de verhalen van de talloze emigranten, voornamelijk uit Centraal-Europa, die zich op hun beurt ook in een onbekende wereld begaven. Dikwijls met al wat ze dragen konden kwamen ze uit alle hoeken van Europa aan in de Middenstatie (Centraal Station). Vervolgens begaven ze zich richting de Antwerpse kaaien, waar stoomschepen van de Red Star Line hen naar het tot de verbeelding sprekende Amerika zouden brengen. Door middel van historische videofragmenten kijken we achter de sluier van de tijd en komen we oog in oog te staan met dat verleden. Ook deze ervaring, je thuis verlaten om elders aan een nieuw hoofdstuk te beginnen, klinkt velen maar al te bekend in de oren. Wat er zich vroeger afspeelde is meer dan alleen het comfort van een dagje uit in de stad, winterpret en amateurtheater. Meer wel dan niet ging het om de uitdagingen die de wereld ons voorschotelt, en daarbij ook over de veerkracht van de mens.
Ben je zelf ook benieuwd naar hoe het leven er in het verleden aan toe ging en naar de ervaringen van zij die hier eeuwen geleden rondwandelden? Probeer dan zeker een van deze, of van de vele andere, tours in de ErfgoedApp en ontdek zelf hoe het verleden dan wel een vreemd land mag zijn, maar nu ook weer niet zo anders was.