Vandaag zijn de Antwerpse kaaien een plek van ontspanning, waar je lekker in het zonnetje met een verkoelend drankje geniet van de rustig klotsende Schelde. Van ontspanning was er 100 jaar geleden nog geen sprake. Toen was dit de plek waar veel gezinnen vol spanning een ocean liner afwachtten. Die zou hen naar de overkant van de oceaan brengen, waar ze hoopten een nieuw leven op te bouwen. Veel mensen vluchtten op het einde van de 19e en in de eerste helft van de 20e eeuw weg van Europa, op dat moment geteisterd door overbevolking en politieke onrust.
Met de ErfgoedApp als gids stap ik zoveel jaar later in de voetsporen van deze migranten op weg naar een betere toekomst, en volg ik hun weg van het station tot aan de kaaien.
Een eerste medische controle
De route begint aan station Antwerpen-Centraal. Wie aankomt in het station moet al meteen een eerste medische controle passeren om de stad binnen te mogen. Slaag je niet voor die eerste test? Dan moet je direct terug de trein op, richting je vertrekstation. De dokters zoeken vooral naar besmettelijke ziektes en ongedierte zoals vlooien en luizen. Maar ook de onderzoeken zelf zijn vaak onhygiënisch, want de instrumenten en kleren van de artsen worden zelden gewassen. Van het medisch centrum achteraan het station is er vandaag niets meer te zien.
Dure hotels en huisjesmelkers
Na een wandeling door de joodse wijk kom ik aan bij het Century Hotel, waar de meer gegoede reizigers verbleven. Wie op 1 december 1930 voor het hotel staat, kan er bijvoorbeeld Albert Einstein spotten, een erg tevreden hotelgast. Ook hij gebruikt de Red Star Line om verschillende keren naar Amerika te reizen, waar hij zich uiteindelijk zal vestigen. De De Keyserlei is op dat moment de plek waar veel agenten van de Red Star Line hun kantoor hebben, maar waar ook veel restaurants en luxewinkels zijn gevestigd die een diepe indruk maken op de landverhuizers. Velen van hen komen echter terecht in schrale panden in de omliggende straten. Er zijn namelijk veel huisjesmelkers die profiteren van de moeilijke situatie waarin de migranten zich bevinden.
De Scheldekaaien: het hart van de oude haven
Na een wandeling door de stad kom ik aan bij de Scheldekaaien. Vandaag meren er geen grote schepen meer aan, maar in de eerste helft van de 20e eeuw moet het uitzicht hier indrukwekkend zijn geweest. Ik hoor via de ErfgoedApp het verhaal van Julia Schwalbe, die vlak bij de Antwerpse kaaien opgroeit. Na de Eerste Wereldoorlog ontmoet ze Clay, een Amerikaanse soldaat, en wordt ze verliefd. Na een romance van 2 jaar wordt Clay in 1921 teruggeroepen naar de VS. Enkele maanden later besluit de zwangere Julia hem achterna te reizen, maar zwangere ongehuwde vrouwen mogen de VS niet zomaar binnen. Clay weet haar uiteindelijk toch door de strenge controle te krijgen, waarna ze trouwen.
De reis naar de nieuwe wereld
In de hangars aan het water wachten de mensen vol spanning op de reis van hun leven, terwijl ze een laatste medische controle ondergaan voor vertrek. De medische controle bij aankomst in de VS is bijzonder streng, enkel volledig gezonde mensen worden toegelaten. Ook Canada is een bekende bestemming voor landverhuizers. De app vertelt bijvoorbeeld over de Canadian Pacific, die migranten naar Canada brengt. Vooral Quebec is een gewilde bestemming. De schepen van de Canadian Pacific vertrekken aan de Orteliuskaai, waar vroeger opslagloodsen stonden die grotendeels bewaard zijn gebleven.
De wandeling eindigt aan het Red Star Line Museum, dat een bezoek meer dan waard is.
Wil jij ook graag deze boeiende wandeling maken, die bruist van uniek beeldmateriaal? Download dan de gratis ErfgoedApp en start de Red Star Line-wandeling op.
ErfgoedApp
