Op 4 september 1944 breekt eindelijk de langverwachte dag aan. Na een vier jaar lange bezetting die wel een eeuwigheid lijkt te duren, wordt Antwerpen eindelijk door de geallieerde strijdkrachten bevrijd. Wat de Antwerpenaren op dat moment niet beseffen, is dat de kwelling nog niet voorbij is. In de donkere gangen van ondergrondse fabrieken in het hart van het Duitse rijk werken dwangarbeiders dag en nacht aan een nieuw geheim wapen: vliegende bommen die doelen tot wel 240 kilometer afstand kunnen raken.
Uiteindelijk zullen zo'n 3.000 Antwerpenaren en meer dan 600 geallieerde soldaten het leven verliezen bij deze terreurcampagne, die 5 maanden zal duren. Vooral de snelle, hoogvliegende V2-raketten blijken erg dodelijk, terwijl het geallieerde luchtafweergeschut er wel in slaagt om 2.183 V1's neer te halen.
Antwerpen Herdenkt
De V-bommenterreurwandeling is een initiatief van Antwerpen Herdenkt, een organisatie die de oorlogslittekens van Antwerpen herdenkt onder het motto 'Altijd vrij, nooit vanzelfsprekend'. V-bommenterreur is een van de drie wandelingen van Antwerpen Herdenkt die je via de ErfgoedApp kan ontdekken. Met de andere twee stap je in het spoor van het verzet en de jodenvervolging.
Tijd voor een test van deze spannende wandeling, met de ErfgoedApp in de hand.
De dodelijkste dag van de V-bommencampagne: de aanslag op cinema Rex
De V-bommenterreurwandeling begint meteen met de dodelijkste inslag van een V-bom uit de hele oorlog. Op 16 december 1944 slaat een V2-bom in in hartje Antwerpen, pal op Cinema Rex. Als een van de vele bioscopen in de stad voorziet die burgers en soldaten van afleiding. Ook op die noodlottige dag: de cinema is volzet, het is druk op de De Keyserlei. In een oogwenk vinden meer dan 500 mensen de dood en is Cinema Rex herschapen in een rokende puinhoop. In de ErfgoedApp hoor ik de getuigenis van Jim Mills, een Britse soldaat die op het nippertje de inslag overleeft.
Vandaag bevindt zich op de locatie van het drama nog altijd een bioscoop. Het is moeilijk voor te stellen dat deze plaats meer dan tachtig jaar geleden het toneel was van een bloedbad.
De V-bommenhorror beperkt zich niet tot mensen uit de getroffen steden
De wandeling gaat verder richting Groenplaats. Dit centraal gelegen plein naast de kathedraal wordt kort na de oorlog gebruikt om V-bommen tentoon te stellen. Op het plein geeft de app ook uitleg bij een ander soort slachtoffers van de bom: dwangarbeiders die in ondergrondse bunkercomplexen bommen in elkaar moeten steken. Nadat geallieerde bommenwerpers vanaf 1943 Duitse productiesites beginnen te vernielen, besluiten de Duitsers het werk ondergronds voort te zetten. Onder codenaam 'Dora' wordt er een waar ondergronds concentratiekamp opgezet in de buurt van Nordhausen (Midden-Duitsland). Zo'n 60.000 gevangenen werken er dag en nacht aan de bommen. De app laat Leopold Claessens aan het woord, die als politiek gevangene moet meewerken aan de uitbouw van het complex. Als een van de duizend Belgische dwangarbeiders vertelt hij over de gruwelen van Dora.
Na de oorlog stellen geallieerde soldaten op de Groenplaats een V-bom op. Links zie je de Groenplaats vandaag, rechts in 1946. ©Kasper Vanderzeypen, Antwerpen Herdenkt
Besluit
De wandeling eindigt aan de Teniersplaats, waar ik de getuigenis hoor van Simone De Ceunynck. Ze komt met de schrik vrij wanneer een V2-raket vlakbij inslaat. Eens te meer biedt de V-bommenwandeling een unieke inkijk in hoe de nachtmerrie voor duizenden Antwerpse gezinnen werkelijkheid wordt. De materiële en menselijke schade is enorm, maar zonder de inzet van de Antwerpse vrijwilligers had het nog veel erger kunnen zijn.
Wil je zelf ook de verhalen horen over de moedige vrijwilligers en de emotionele getuigenissen van de Antwerpenaren? Start de wandeling in de ErfgoedApp of surf naar Antwerpen Herdenkt voor meer informatie over de verschillende projecten.
ErfgoedApp
