Vlaamse Gebarentaal & actuele kunst in Koksijde: een langverwachte ontmoeting

Hoewel West-Vlaanderen frequent naar Gent wordt gehaald, doet zich in Koksijde momenteel een omgekeerde beweging voor. In het Kunstencentrum Ten Bogaerde, gelegen in een oase van rust waar kunst, natuur en erfgoed samenvloeien, is Dach te zien, een tijdelijke tentoonstelling met kunstwerken uit de collectie van het S.M.A.K. Om iedereen wegwijs te maken in de wereld van actuele kunst wordt via de ErfgoedApp een tour aangeboden in Vlaamse Gebarentaal (VGT). De tour is mogelijk gemaakt door een samenwerking tussen de dienst Cultuur & Erfgoed Koksijde, Doof Vlaanderen - Sociaal Cultuur Werk en het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst S.M.A.K.

De schuur van de 13e-eeuwse abdijhoeve Ten Bogaerde die het kunstencentrum huisvest wordt getypeerd door haar houten, open dakconstructie. De permanente tentoonstelling van het kunstencentrum bestaat uit figuratieve beeldhouwwerken van George Grard (1901-1984). Geïnspireerd door deze dakconstructie, de permanente collectie en de collectie van het S.M.A.K., is de titel 'Dach' (Duits voor 'dak') ontleend aan de sculptuur Dach (1952) van Oswald Oberhuber (1931-2020), waarmee de expo opent.  

De sculptuur van Oberhuber kwam tot stand kort na de traumatische oorlogsjaren, een periode waarin de perceptie van 'schoonheid' vanuit arische ideologieën een noodlottige factor speelde. Het werk kan dan ook geïnterpreteerd worden als een breuk met de toenmalige definiëring van schoonheid. Rode draad door de tentoonstelling is de veelzijdigheid van de beeldhouwkunst vanaf de jaren 50 tot nu, die in tal van verschijningsvormen in deze tentoonstelling getoond wordt. Waar het begrip 'schoonheid' te vaak gereduceerd wordt tot een oppervlakkig gestandaardiseerd gegeven, slaagt de expo Dach erin de bezoeker aan te zetten tot het toe-eigenen van een individuele, hoogstpersoonlijke belevenis omtrent het begrip.

Het aanbieden van VGT in dergelijke tentoonstellingen wordt nog te vaak over het hoofd gezien omdat ervan uitgegaan wordt dat de neergeschreven tekst van de  gesproken taal voor doven, slechthorenden en gebarentaligen volstaat. VGT is echter een visueel-manuele taal, met een eigen lexicon en grammatica die veraf liggen van de gesproken taal. De VGT-tour voor Dach begint met een inleiding en toelichting gegeven door Philippe van Cauteren, directeur van het S.M.A.K. en curator van de expo. De inleiding is identiek als die bij een klassieke gidsbeurt, met als belangrijke toevoeging de VGT-ondersteuning. Naast deze inleiding zijn er twaalf kunstwerken opgenomen in de VGT-tour.

Door het monumentale en ietwat afgelegen karakter heeft Kunstencentrum Ten Bogaerde af te rekenen met een niet altijd even stabiel telefoonbereik. Maar ook daarop is de ErfgoedApp voorzien. Eenmaal de tour gedownload is, kunnen de VGT-video’s offline opgevraagd en bekeken worden. Om de video te openen, hoef je enkel het nummer dat aangegeven staat bij een kunstwerk in te geven zodat de app weet bij welk werk je bent.

Met de ErfgoedApp hebben musea en erfgoedorganisaties de technologie ter beschikking om informatie toegankelijk te maken voor een ruime doelgroep. We verwachten dan ook dat heel wat musea en erfgoedorganisaties dit voorbeeld zullen volgen om zelf een tour in Vlaamse Gebarentaal aan te bieden.

Praktisch

Wil je graag op ontdekking met de tour 'Dach in VGT'? Download dan de ErfgoedApp in de App Store of via Google Play en breng een bezoek aan Kunstencentrum Ten Bogaerde. De tentoonstelling loopt tot en met 14 november 2021 en is volledig rolstoeltoegankelijk.